► ΣΤΙΣ 23 ΟΧΤΩΒΡΗ 1956 ΞΕΣΠΑΣΕ Η ΟΥΓΓΡΙΚΗ ΑΝΤΙ-ΣΤΑΛΙΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. ΙΔΡΥΘΗΚΑΝ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΗΣΑΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ. ΤΑ ΣΟΒΙΕΤΙΚΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΕΣΤΕΙΛΑΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΚΑΤΑΦΕΡΘΗΚΕ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ.

Βουδαπέστη 23 Οχτώβρη 1956. Το κεφάλι από το τεράστιο άγαλμα του Στάλιν στο κέντρο της πόλης καταστρέφεται.

Πριν ακριβώς 60 χρόνια, στις 23 Οχτώβρη 1956 δέκα χιλιάδες φοιτητές διαδήλωσαν στο κέντρο της Βουδαπέστης ζητώντας ελευθερία έκφρασης, Τύπου και ελεύθερες εκλογές. Το απόγευμα της ίδιας μέρας πάνω από 100.000 εργαζόμενοι και φοιτητές συγκεντρώθηκαν έξω από το ραδιοφωνικό σταθμό απαιτώντας τη μετάδοση των αιτημάτων τους.

Άντρες της μισητής κρατικής ασφάλειας AVH τους πυροβόλησαν. Ακολούθησαν μάχες στους δρόμους της Βουδαπέστης καθώς οι διαδηλωτές πήραν όπλα του Ουγγρικού Στρατού. Οργισμένοι διαδηλωτές λιντσάρισαν άντρες της AVH και γκρεμίστηκε το τεράστιο άγαλμα του Στάλιν.

Την επόμενη μέρα ο νέος πρωθυπουργός Ίμρε Νάγκι, που εγκατέστησε το  Ουγγρικό Εργατικό Λαϊκό Κόμμα (ΚΚ Ουγγαρίας), κηρύσει στρατιωτικό νόμο. Η επανάσταση απλώνεται σ’ όλες τις πόλεις της Ουγγαρίας και κηρύσσεται γενική απεργία.

Συγκρούσεις μεταξύ των εξεγερμένων και της AVH συνεχίζονται. Σ’ όλη τη χώρα σχηματίζονται Συμβούλια Εργατών και Φοιτητών. Στις 29 Οχτώβρη ο Νάγκι σχημάτισε νέα κυβέρνηση εθνικής ενότητας με συμμετοχή των Σοσιαλδημοκρατών και του Κόμματος Μικροϊδιοχτητών ενώ διαλύεται η AVH.

Στις 30 Οχτώβρη άρχισε η αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων. Αλλά μόλις 2 μέρες αργότερα διαφορετικές μονάδες του σοβιετικού στρατού εισβάλλουν στην Ουγγαρία. Οι σταλινικοί διαλύουν το Ουγγρικό Εργατικό Λαϊκό Κόμμα και ιδρύουν το Ουγγρικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα με τον Γιάνος Καντάρ γενικό γραμματέα και Πρόεδρο της χώρας (παράμεινε μέχρι το Μάη 1988). Ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας χαραχτηρίζει την επανάσταση «φασιστική αντεπανάσταση».

Οπλισμένοι στα μπούνια εργάτες στην Ουγγρική Επανάσταση, Οχτώβρης-Νοέμβρης 1956. Φωτό Bridgeman images.

Στις 4 Νοέμβρη ο Καντάρ ανακοινώνει από την ανατολική Ουγγαρία δική του κυβέρνηση με την υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης. Την ίδια μέρα ο σοβιετικός στρατός εξαπολύει επίθεση με τανκς στη Βουδαπέστη. Οι μάχες στους δρόμους κράτησαν μέχρι τις 9 Νοέμβρη. Την επομένη μέρα άρχισαν χιλιάδες συνοπτικές εκτελέσεις επαναστατών από το καθεστώς του Καντάρ. 

Το Εργατικό Συμβούλιο της Βουδαπέστης συνεχίζει τη γενική απεργία. Σε συνομιλίες με τον Καντάρ το Εργατικό Συμβούλιο ζητά την επαναφορά του Νάγκι ως πρωθυπουργού, πολυκομματισμό και εκλογές, αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων, αναγνώριση από την κυβέρνηση των εργατικών συμβουλίων και τη διαχείριση των εργοστασίων απ’ αυτά, αναγώριση του δικαιώματος απεργίας και ανεξάρτητων εργατικών σωματείων.

Ο Καντάρ αρνείται και συνεχίσει τις εκτελέσεις επαναστατών με το σοβιετικό στρατό.  

Στις 14 Νοέμβρη αντιπρόσωποι εργατικών συμβουλίων ιδρύουν το Κεντρικό Εργατικό Συμβούλιο. Ο Καντάρ χαραχτηρίζει το Συμβούλιο «αντεπαναστατικό» και στις 20 Νοέμβρη σοβιετικά στρατεύματα διαλύουν το Κεντρικό Εργατικό Συμβούλιο και συλλαμβάνουν τον Ίμρε Νάγκι ο οποίος αποζητούσε υποστήριξη από τη Δύση (τυφεκίστηκε τον Ιούνη 1958 μετά από μυστική δίκη).

Από τις αρχές της Επανάστασης αξιωματούχοι της αμερικανικής κυβέρνησης δήλωσαν στον Τύπο ότι είναι ενάντια σε μια επανάσταση και προτιμούν μεταρρυθμίσεις στην Ουγγαρία.

Σ’ όλη τη διάρκεια του 1957 συνεχίστηκαν οι διώξεις και εκτελέσεις εργατών, φοιτητών και διανοούμενων από το σταλινικό καθεστώς Καντάρ. Αλλά και η αντίσταση των Εργατικών Συμβουλιών. Τα σοβιετικά στρατεύματα διάλυσαν – με συλλήψεις, φυλακίσεις και εκτελέσεις – το τελευταίο εργατικό συμβούλιο στις 28 Σεπτέμβρη 1957. 

Ριζοσπάστης Κυριακή 23/10/2016:

“Αντεπανάσταση εκδηλώνεται στη Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίας. Στις 3 Νοέμβρη 1956 δημιουργήθηκε με επικεφαλής τον Γιάνος Κάνταρ η επαναστατική εργατοαγροτική κυβέρνηση, αναδιοργανώθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα ως μαρξιστικό – λενινιστικό Ουγγρικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα, που έκαναν έκκληση στην ουγγρική εργατική τάξη για υπεράσπιση της λαϊκής εξουσίας από την αντίδραση. Η Σοβιετική Ενωση συμπαραστάθηκε στη νέα κυβέρνηση για τη συντριβή των ένοπλων αντεπαναστατικών ομάδων με τη βοήθεια και του σοβιετικού στρατού.”

Η Ουγγρική Επανάσταση του 1956 ήταν απόρροια της διχτατορίας του σταλινικού κόμματος στον ουγγρικό λαό και της ελπίδας που γέννησε ο θάνατος του λαομίσητου Στάλιν το 1953 και το 20ο Συνέδριο του ΚΚ Σοβιετικής Ένωσης το Φλεβάρη 1956.

Από το 1953 σημαντικές εξεγέρσεις και μαζικές διαδηλώσεις ξέσπασαν σε Πολωνία, Α. Γερμανία και Ουγγαρία ενάντια στα σταλινικά καθεστώτα.  

Το χαραχτηριστικό της Ουγγρικής Επανάστασης ήταν η δημιουργία μαζικών Εργατικών Συμβουλίων, με συμμετοχή φοιτητών και διανοούμενων, που ζητούσαν αυθεντικό σοσιαλισμό και εθνική ανεξαρτησία.

Παρακάτω αποσπάσματα από την Απόφαση συνέλευσης  των Εργατικών Συμβουλιών, 23/10/1956, στο κύριο ζήτημα του εργατικού ελέγχου των εργοστασίων.

«Οι αντιπρόσωποι των εργοστασίων που βρίσκονται εδώ και με στόχο τη σοσιαλιστική δημοκρατία προτείνουν τον παρακάτω κατάλογο:

1. Τα εργοστάσια ανήκουν στους εργάτες. […]

2. Τη διεύθυνση του εργοστασίου αποτελεί το Εργατικό Συμβούλιο που εκλέγεται δημοκρατικά από τους εργάτες.

3. Τα Εργατικά Συμβούλια εκλέγουν Επιτροπές 3-9 εργατών. […]

4.  Τα Εργατικά Συμβούλια εκλέγουν τον/την διευθυντή του εργοστασίου […]

5. Ο διευθυντής είναι υπεύθυνος στο Εργατικό Συμβούλιο […]

6. Το Εργατικό Συμβούλιο ελέγχει και αποφασίζει για την παραγωγή,  μισθούς, συμβόλαια, οικονομικά […]

7. Το Εργατικό Συμβούλιο επιλύει διαφορές μεταξύ διεύθυνσης και εργάτη […]

8. Το Εργατικό Συμβούλιο ελέγχει τα βιβλία (οικονομική διαχείριση) […]

9. Το Εργατικό Συμβούλιο διαχειρίζεται κοινωνικά ζητήματα στην επιχείριση.»-